اولین مدارس سولدوز
اولین مدرسه به شیوه نوین در سال 1305 در روستای رخدهنه افتتاح شد. ساختمان این مدرسه آماده نبود و خوانین هم جهت راه اندازی آن همکاری نمی کردند. به ناچار کلاس های این مدرسه در شبستان مسجد جامع راهدانه (که در آن زمان بهترین و بزرگترین مسجد و شاید بنای منطقه بود و از آجر پخته هم در ساخت ان استفاده شده بود و موقوفه پری خانم سولدوز - سرهنگی بود) تشکیل میشد. این مسجد چند سال پیش تخریب شده و نوسازی گردید.
مدرسه شاهپور راهدهنه - ( دبیران: حدیدی و جلوداری) جشن انقلاب سفید - 1343
در سال 1310 ساختمان مدرسه (شش کلاسه)در اراضی آغابیگلو (ملک حاج پاشا خان جان احمدلو)حاضر گردید و دانش آموزان به محل جدید رفتند. ساختمان مدرسه در حال حاضر هم پابرجاست. در آنزمان رخدهنه مرکز سولدوز محسوب میشد و دانش آموزان روستاهای اطراف جهت تحصیل به انجا میرفتند. بعد از افتتاح مدرسه برخی ادارات نیز دایر گردیدند مانند بانک ، پست و تلگراف ، شیر و خورشید،اکابر و ...
دبستان شاهپور راهدانه 3 نفر کادر آموزشی داشت که 2 نفر غیر بومی بنامهای نعمت اله معرفت بعنوان مدیر- بیوک دستمالچی و حسنقلی خان انتخابی متحانات نهایی پایه ششم هم بصورت ادواری در اشنویه و راهدانه برگزار میشد.
برخی از معروفترین مدیران این مدرسه تا سال 60 عبارتند از نعمت اله معرفت نماینده فرهنگ- بیوک آغا دستمالچی (دکتر فرور)- اسماعیل آغا زینالی در دوره پیشه وری- جعفر حیدری-مصیب شهابی (دکتر شهابی)-علی اکبرخان جان احمدلی -حاج ابراهیم تبریزی(حاجی تبریزی)- محمد امین سعیدی -حاج ولی اختری . بعدها در سال 1322در راهدانه دبیرستان شاهپور با 10 شاگرد نیز ضمیمه ابتدائی گردید و رشته ادبی نیز در آن تدریس میشد.
شاگردان معروف - عباس امیر فلاح-علی اکبر جان احمدلوو. دبیران اولین دبیرستان سولدوز در راهدانه: یوسف فرزام- بیوک دستمالچی ویجویه- یوسف کردنژاد- محمد حسین وثوقی ...
مدرسه شاهپور راهدهنه - ( دبیران: حدیدی و جلوداری) جشن انقلاب سفید - 1343
بعد از حوادث شهریور 1320 و در پی کارشکنیها و عدم حمایتهای خوانین رخدهنه از توسعه آن ،ادارت به تدریج به نقده منتقل گردید و با حمایتهای میرزا نقی خان بوزچلو (قولو خان آغا)مرکزیت سولدوز هم به نقده انتقال یافت.
در دوره فرقه دموکرات ،دفتر حزب دموکرات کردستان توسط قاضی محمد در راهدانه افتتاح گردید و فردی بنام محمو کاشی ریاست دفتر و مبارزان را بر عهده گرفت . بعد از توافق میان پیشه وری و قاضی این نمایندگی برچیده شد. در این دوره آموزش به زبان ترکی انجام میشد و اسم دبیرستان ضمیمه هم به نوبنیاد تغییر یافته بود و کتابی نیز بنام آنا دیلی تدریس میشد. در سال 1313 یک مدرسه ششکلاسه دیگر نیز در چیانه افتتاح شد. معروفترین شاگردان آن مدرسه مرحوم دکتر بهمن خان خسروی- فرود خسروی و خواهران-سید جلیل قدسی-حاج حمزه اسدی- میرجلال موسوی- سیف اله پاییزی غلام محمدی و ... معلمان مدرسه: خود غلامرضا خان خسروی- آقای نعمت اله معرفت (مدیر)- پاشا عباسی (ابوی آقای رجب عباسی همکار بازنشسته)- میر هاشم قدسی که قبلا هم مکتبدار چیانه بوده-حسین تعلیمی نماینده وزارت معارف.
دبستان انوشیروان سولدوز، روزبهداشت - 1345
در قریه نقده که رقیب رخدهنه محسوب میشد وضعیت متفاوت بود. با توجه به وجود عساکر عثمانی از سال 1295 تا 1299 یک مدرسه دوزبانه توسط یوسف ضیا از فرماندهان عساکر عثمانی تاسیس شده بود و دروس به دو زبان ترکی و فارسی تدریس میشد. بعد ها این مدرسه منحل گردید و مدرسه انوشیروان در کوچه فعلی ساختمان پزشکان بنا گردید.
در دوران فرقه دموکرات مجددا آموزش به زبان ترکی شروع شد و با حمله ارتش شاهنشاهی بساط این سیستم آموزشی برچیدهشده و کتابهای ترکی نیز در قالاباشی سوزانده شد. از شاگردان معروف آندوره میتوان به علی خلخالی- انشااله بوزچالی- یوسف قهرمانپور(معلم)-قربانعلی صحابی (معلم)- اسداله منتظمی- عباس خیری- حسین بنابی آذر و توراندخت بوزچالو- مهین و پروین مشیری- سارا معین زاده و پروین آقاخانی اشاره کرد.
مدرسه آقابیگلو سولدوز- در حدود سال 1355
در سال 1316 دبستان سه کلاسه ای دربیگم قلعه توسط روحانی فاضل و برجسته ای بنام میرزا یوسف که از مهاجرین قره باغ بود تاسیس و توسط خود آن مرحوم مدیریت میشد. در کنار دبستان سه کلاسه ،مکتب هم دایر بود. بعدها نام مدرسه (سعیدی) نام گرفت . تا دهه چهل بعد از بازنشستگی مرحوم میرزا یوسف، آقای محمد امین سعیدی مدیریت و مدرسی مدرسه را بر عهده گرفتند.
مدرسه راهدهنه سولدوز- 1350
در روستای آغ توولا نیز یک مدرسه خصوصی برای آموزش فرزندان خوانین دایر شد که شاگردان آن عمدتا مالکین و اطرافیانشان بودند.
منبع: تاریخ ایل قره پاپاق (رضوی- خسروی- قهرمانپور)- مروری بر تاریخ آموزش و پرورش نقده (یگانه)
ارسالی از استاد سعیدی
تصاویری از دانش آموزان و دبیران مدارس سولدوز:
مدرسه راهدهنه سولدوز 1339 ایستاده از راست:۱عیسی حکیم زاده ۲ بهمن جباری ۳ علی زاهدی۴ قاسم رضوی ۵ نجف نجاتی ۶ اکبراکبرزاده ۷ علی نیکبخت ۸ نورالله دهقان |
مدرسه راهدهنه، آقابیگلو سولدوز- در حدود سال 1355
اسامی دانش آموزان نشسته از راست:
علی قادری، نادر(اهل فرخزاد)، شهریار شکوهی، موسی رکاب، مصطفی ترکاونی، عباسعلی حکیم زاده، احمد بدلی، کاظم صالحی، علی زینالی، حسن پرگلی.
اسامی دانش آموزان ایستاده از راست:
صادق شکوهی، اسماعیل معروف پور، علیرضا فلاحیان، علی شکری، شناخته نشد، مهدی زاده، غفار رحمتی، صادق شکوری، عبدالله بقالی، جعفر زینالی، شناخته نشد، معلم آقای ابراهیم زاده، شناخته نشد، حمزه شکوهی، عیسی رکاب، محسن شکوری، قربانعلی رکاب، لطف الله نجف پور، مهدی( اهل فرخزاد)، عوض خاکپر
مدرسه کهریزه سولدوز 1346-1345
مدرسه کهریزه سولدوز 1346-1345
دبستان مهرگان سولدوز - 1344
دبستان مهرگان سولدوز - 1350
دبستان مهرگان سولدوز - 1348
مدرسه روستای کوزه گران سولدوز - 1354
