سادات قاراپاپاق و سلدوز
مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ
1ـ سادات جلیلیه: نام نیای اصلی‌شان (مطابق قراین و شواهد) در ایروان آقا میر جلیل بوده است.امروز خانواده‌های مدنی، قدسی، علوی (نقده)، موسوی (رادپور) عموماً شاخه‌های خاندان سادات جلیلیه هستند.
علوی‌های معروف به «نغدی سید لری» اولاد عموی مرحوم سید جلیل بزرگ که قبلاً معرفی گردید می‌باشند. مرحوم آقا میر عباس و مرحوم آقا میر جواد، و میر حسن و میر حبیب و… از این خانواده هستند. سادات نقده خانوادهای متعددی را شامل می‌شوند. و مدنی‌ها اولاد مرحوم «آقا میر صالح» و قدسی‌ها اولاد مرحوم «آقا میر هاشم» که هر دو پسران سید جلیل بوده‌اند، این دو خانواده به «قالاجیق سید لری» مشهورند.
خانواده موسوی (رادپور) اولاد مرحوم امین الاسلام که او نیز پسر عموی دیگر سید جلیل بزرگ بوده است. اینان «راهدهنه سید لری» نامیده می‌شوند.
طبق تحقیقات من سادات جلیلیه «موسوی» هستند که بعضی به مدنی و علوی و بعضی دیگر به موسوی، ملقب شده‌اند که البته تناقض و یا تعارضی با اصل «موسوی بودن» ندارد. افراد معروف (منظور مشهور بودن به عنوان یک شخصیت ساداتی و مورد توجه احساسات مذهبی مردم قرار گرفتن آنان است) این خاندان به شرح زیر است:
الف و ب: سید جلیل بزرگ و امین الاسلام. که در موردشان سخن گفتیم.
ج: آقا میر صالح: او از طرف مادر نوه شیخ الاسلام بود و چون از دو جانب نسبت به دو خانواده بزرگ مذهبی می‌رسانید در ردیف بزرگان قراپاپاق شمرده می‌شد، البته خود نیز خصوصیات شخصیتی این موقعیت را داشته است، همیشه در ردیف علماء و در محافل و مجالس آنان جایگاه خاصی داشته، زبان آزاد و نسبتاً بی قیدی داشته است، مردی با فرهنگ و فهمیده بود. خانواده «جهاندیده» از طرف مادر با وی نسبت دارند.
د: آقا میر هاشم: برادر کوچک آقا میر صالح و والد مرحوم سید جلیل قدسی.
:آقا میر مرتضی: پدر بزرگ آقا سید جواد موسوی، نیای رادپورها.
:آقا میر عباس علوی: بزرگ سادات نقده. آقا شیخ مهدی راجع به وی مطالب زیادی بیان کرده بود. متاسفانه چون یادداشت نکرده بودم اکنون چیزی در خاطر ندارم، از نظر کلیات مرد محترم و با نفوذی بوده است.
:آقا میر یوسف: سیدی آرام و به قول مردم «مظلوم». پدر آقا سید جواد، وی سخت مورد اعتقاد مردم راهدهنه بود و قبرش در قریه مذکور زیارت می‌شود.
2ـ سادات علویه:
معروف به «راهدهنه سید لری» اینان غیر از «راهدهنه سید لری» هستند که در بالا آمد. سادات مذکور وقتی از روستای «شریف الدین» به راهدهنه عزیمت کرده‌اند که کسی از سادات راهدهنه در آنجا نبوده، زیرا از این خاندان آقا میر یوسف مانده بود که در نقده در خانه آقا شیخ مهدی رضوی و تحت قیمومیت او می‌زیسته. بدین ترتیب سادات علوی جای خالی سادات راهدهنه را گرفته و به «راهدهنه سید لری جدید» نامیده شدند.
از افراد معروف این خاندان:
الف: مرحوم حاج میر غفار: پدر آقای میر جعفر علوی که اکنون ساکن نقده است.
ب: سید آقا کیشی (حاج سید علی): پدر مرحوم حاج میر یعقوب علوی ـ نیای آقا مجتبی علوی از فرهنگیان نقده.
سادات علوی نظر به اینکه از قدیم در زمره مالکین (از دانه درشتهای خرده مالکین) بودند لذا در محور «راز و نیاز ـ نذر و نیاز مردم» قرار نداشته‌اند و به اصطلاح رنگ مذهبی و موقعیت مذهبی دو خاندان بالا بر این خاندان می‌چربید.
3ـ سادات احمدیه:
معروف به «نظام آباد سید لری» نام نیای بزرگشان «احمد» بوده چون مرحوم «آقا میر بابا» نیز به نام احمد موسوم می‌شود احتراماً وی را «آقا بابا» خطاب می‌کنند که پدر آقای سید عباس علوی است.
4ـ سادات عزیزیه:
مشهور به «دورگه سید لری»[1] بزرگشان مرحوم «حاج میر عزیز» و نیای آنان «آقا میر اسماعیل» بوده. فرزندان آقا میر عزیز عبارتند از: میر محبوب، مرحوم میر محمود، میر محمد، میر اسماعیل و میر یحیی.
5ـ سادات موسویه قائمیه:
از خاندانهای بزرگ قره پاپاق هستند، مرکزشان قریه «میر آباد» بوده و هست راجع به ارتباط نسلی میان اینان و خاندان جلیلیه بررسیها و تحقیقات مفصلی به عمل آمد اما نتیجه قاطعی حاصل نگردید به احتمال قوی قبل از آمدن از ایروان یک خانواده محسوب می‌شده‌اند در اینکه نیز «موسوی» هستند از نظر ادله و شواهد، تفاوتی با خاندان جلیلیه ندارند.
این خاندان به قائمی‌ها و موسویها تقسیم می‌شوند که مرکز موسویها قریه چیانه بود.
اشخاص نامی این خاندان:
الف: سید محمد نیای خانواده قائمی: (مدفنش در بالای تپه میر آباد قرار دارد).
ب: سید جعفر معروف به «آقا میری» فرزند سید محمد فوق الذکر.
ج: سید محمد نوه سید محمد فوق معروف به «آقا بالا».
د: آقا میر حسن: نیای خانواده موسوی. و آقا سید فتاح که والد حجت الاسلام سید عباس (میر بابا) قائمی می‌باشد.
سادات قرشیه:
خاندان مرحوم آقا میرقاسم قرشی، وی داماد مرحوم آیت الله شیخ محمد ولی رضوی بود. فرزندانش (آقا سید جعفر، آقا سید احمد و آقا سید محمود) نوه‌های مرحوم رضوی هستندو مرحوم آقا شیخ مهدی رضوی دائی‌شان است. خاندان فرهنگمند و شریف می‌باشند. اکنون قرشی‌های سلدوز، ساکن ارومیه هستند.
6ـ سادات طاهریه:
نظر به اینکه این خاندان و نیز خاندانهائی که در ذیل خواهند آمد از قره پاپاق نیستند و از نظر زمانی بعداً به سلدوز آمده‌اند، شرح حالشان در ردیف‌های آخر بیان گردید. طاهریه عموماً از اولاد مرحوم «آقا میر آقا» می‌باشند والد آن مرحوم از استر آباد «گرگان» به روستای «یادگارلو»ی سلدوز آمده است.
سلسله طاهریه از جهت خدمت به تشکیلات حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام موقعیت بالاتری را به خود اختصاص دادند. زمانی اگر دختری از آنان به عنوان عروس به آبادی دیگر می‌رفت، وجودش باعث تشکیل دسته سینه زنی در آنجا می‌گشت از این نظر خانواده بابرکتی بودند.
افراد نامی سادات طاهریه:
الف: آقا میر آقا: که یاد شد، همیشه در کنار روحانیون بود و در امور مذهبی سخت می‌کوشید در خانه اش مدام باز بود و علاوه بر موقعیت ساداتی در حل و فصل امور مردم نیز کارگشا و ساکن قریه راهدهنه بود.
ب: حاج میر حسین طاهری: ساکن قریه «کهریزک» و پدر شاخه‌ای از طاهریان بود، در فصل آخر که مجدداً از تاریخ سیاسی، اجتماعی قراپاپاق بحث خواهد شد از اقدامات وی سخن خواهد رفت.
ج: شهید میر عبدالله: باز شرح شهادت وی در فصل مذکور خواهد آمد.
د: آقا میر طاهر طاهری: پدر بزرگ آقای سید احمد طاهری.
هـ: حاج میر طالب (آقا میر طالب آقا) طاهری: وی در خدمت به تشکیلات امام حسین علیه السلام از جان و دل می‌کوشید، مقداری از ادبیات عرب را نیز خوانده بود و نسبت به سایر سادات اهل مطالعه و مردی با فرهنگ و بلند منش و در عصر خود نامی‌ترین سید سلدوز بود.
7ـ سادات غفاری:
خانواده حاج سید مرتضی غفاری از مردم افشار ارومیه بوده که بعدها به سلدوز و میان قراپاپاق آمده‌اند.
8ـ سادات صالحیه:
اولاد مرحوم «سید مهدی رکان الساداتی». رکان از آبادیهای اطراف امامزاده ارومیه است که «رکان السادات» نامیده می‌شود مرحوم میر مهدی از قریه مذکور به روستای عطا الله سلدوز می‌آید و پسر او «میر صالح» و پسر او نیز مرحوم آقا سید رضا صالحی والد حجة الاسلام آقای سید جعفر صالحی می‌باشد. مرحوم آقا سید رضا از محترمین سادات سلدوز و فردی با شخصیت و بزرگوار بود. قبلاً نیز در فصل روحانیت نامی از ایشان برده شد.
توضیح: هم اکنون در سلدوز خانواده‌های دیگری از سادات هستند که آنان نیز پس از سال مذکور به آنجا آمده‌اند.
9ـ سادات حسینیه:
اصل‌شان از همدان است مرحوم سید محمد معروف به «قلجلی سید» ـ سید شمشیر دار ـ همراه با پدرش از همدان به سلدوز می‌آید. با خانمی از سادات یادگارلو ازدواج می‌کند.
قبر قلجلی سید همراه پسرش سید رضا و دخترش سکینه خانم و نوه اش مرحوم سید عبدالله (پدر حجه الاسلام سید محمد حسنی) در قبرستان حاج فیروز بالای تپه حاج فیروز، است.
این خانواده از نظر نسب ساداتی و شجره انتسابی «حسینی» هستند لیکن در شناسنامه آقای سید محمد حسنی اشتباهی رخ داده و «حسنی» ثبت شده است.
قلجلی سید با اتکا به شجره مستند و حجت ارزشمندی که داشت فردی آزاده و پر دافعه بوده است و بهمین دلیل به «قلجلی» ملقب می‌شود. خاندان عباسی حاج فیروز از طرف مادر به وی منتسب هستند.
10ـ سادات گوزیرن:
محل سکونت اصلی‌شان قریه «گوزه گران» و امروز خانواده‌های متعددی از آنان در نقده و سلدوز هستند از مردان متشخص این خاندان «حاج میر آغا» است.
11ـ سادات یادگارلو:
خانوادهای از سادات در قریه یادگارلو بوده و هستند که من اطلاعات زیادی در مورد آنها ندارم نامی‌ترین شخصیت‌شان مرحوم «آقا میر حیدر» است که به کرامت معروف بوده است رؤسای ایل از اینکه مبادا آقا میر حیدر از آنها برنجد سخت پرهیز می‌کرده‌اند.
[1]. دورگه به معنی «دورگل: پاشو بیا» نام سه روستا در سلدوز است.
طبق تحقیقات من سادات جلیلیه «موسوی» هستند که بعضی به مدنی و علوی و بعضی دیگر به موسوی، ملقب شده‌اند که البته تناقض و یا تعارضی با اصل «موسوی بودن» ندارد. افراد معروف (منظور مشهور بودن به عنوان یک شخصیت ساداتی و مورد توجه احساسات مذهبی مردم قرار گرفتن آنان است) این خاندان به شرح زیر است:
الف و ب: سید جلیل بزرگ و امین الاسلام. که در موردشان سخن گفتیم.
ج: آقا میر صالح: او از طرف مادر نوه شیخ الاسلام بود و چون از دو جانب نسبت به دو خانواده بزرگ مذهبی می‌رسانید در ردیف بزرگان قراپاپاق شمرده می‌شد، البته خود نیز خصوصیات شخصیتی این موقعیت را داشته است، همیشه در ردیف علماء و در محافل و مجالس آنان جایگاه خاصی داشته، زبان آزاد و نسبتاً بی قیدی داشته است، مردی با فرهنگ و فهمیده بود. خانواده «جهاندیده» از طرف مادر با وی نسبت دارند.
د: آقا میر هاشم: برادر کوچک آقا میر صالح و والد مرحوم سید جلیل قدسی.
:آقا میر مرتضی: پدر بزرگ آقا سید جواد موسوی، نیای رادپورها.
:آقا میر عباس علوی: بزرگ سادات نقده. آقا شیخ مهدی راجع به وی مطالب زیادی بیان کرده بود. متاسفانه چون یادداشت نکرده بودم اکنون چیزی در خاطر ندارم، از نظر کلیات مرد محترم و با نفوذی بوده است.
:آقا میر یوسف: سیدی آرام و به قول مردم «مظلوم». پدر آقا سید جواد، وی سخت مورد اعتقاد مردم راهدهنه بود و قبرش در قریه مذکور زیارت می‌شود.
2ـ سادات علویه:
معروف به «راهدهنه سید لری» اینان غیر از «راهدهنه سید لری» هستند که در بالا آمد. سادات مذکور وقتی از روستای «شریف الدین» به راهدهنه عزیمت کرده‌اند که کسی از سادات راهدهنه در آنجا نبوده، زیرا از این خاندان آقا میر یوسف مانده بود که در نقده در خانه آقا شیخ مهدی رضوی و تحت قیمومیت او می‌زیسته. بدین ترتیب سادات علوی جای خالی سادات راهدهنه را گرفته و به «راهدهنه سید لری جدید» نامیده شدند.
از افراد معروف این خاندان:
الف: مرحوم حاج میر غفار: پدر آقای میر جعفر علوی که اکنون ساکن نقده است.
ب: سید آقا کیشی (حاج سید علی): پدر مرحوم حاج میر یعقوب علوی ـ نیای آقا مجتبی علوی از فرهنگیان نقده.
سادات علوی نظر به اینکه از قدیم در زمره مالکین (از دانه درشتهای خرده مالکین) بودند لذا در محور «راز و نیاز ـ نذر و نیاز مردم» قرار نداشته‌اند و به اصطلاح رنگ مذهبی و موقعیت مذهبی دو خاندان بالا بر این خاندان می‌چربید.
3ـ سادات احمدیه:
معروف به «نظام آباد سید لری» نام نیای بزرگشان «احمد» بوده چون مرحوم «آقا میر بابا» نیز به نام احمد موسوم می‌شود احتراماً وی را «آقا بابا» خطاب می‌کنند که پدر آقای سید عباس علوی است.
4ـ سادات عزیزیه:
مشهور به «دورگه سید لری»[1] بزرگشان مرحوم «حاج میر عزیز» و نیای آنان «آقا میر اسماعیل» بوده. فرزندان آقا میر عزیز عبارتند از: میر محبوب، مرحوم میر محمود، میر محمد، میر اسماعیل و میر یحیی.
5ـ سادات موسویه قائمیه:
از خاندانهای بزرگ قره پاپاق هستند، مرکزشان قریه «میر آباد» بوده و هست راجع به ارتباط نسلی میان اینان و خاندان جلیلیه بررسیها و تحقیقات مفصلی به عمل آمد اما نتیجه قاطعی حاصل نگردید به احتمال قوی قبل از آمدن از ایروان یک خانواده محسوب می‌شده‌اند در اینکه نیز «موسوی» هستند از نظر ادله و شواهد، تفاوتی با خاندان جلیلیه ندارند.
این خاندان به قائمی‌ها و موسویها تقسیم می‌شوند که مرکز موسویها قریه چیانه بود.
اشخاص نامی این خاندان:
الف: سید محمد نیای خانواده قائمی: (مدفنش در بالای تپه میر آباد قرار دارد).
ب: سید جعفر معروف به «آقا میری» فرزند سید محمد فوق الذکر.
ج: سید محمد نوه سید محمد فوق معروف به «آقا بالا».
د: آقا میر حسن: نیای خانواده موسوی. و آقا سید فتاح که والد حجت الاسلام سید عباس (میر بابا) قائمی می‌باشد.
سادات قرشیه:
خاندان مرحوم آقا میرقاسم قرشی، وی داماد مرحوم آیت الله شیخ محمد ولی رضوی بود. فرزندانش (آقا سید جعفر، آقا سید احمد و آقا سید محمود) نوه‌های مرحوم رضوی هستندو مرحوم آقا شیخ مهدی رضوی دائی‌شان است. خاندان فرهنگمند و شریف می‌باشند. اکنون قرشی‌های سلدوز، ساکن ارومیه هستند.
6ـ سادات طاهریه:
نظر به اینکه این خاندان و نیز خاندانهائی که در ذیل خواهند آمد از قره پاپاق نیستند و از نظر زمانی بعداً به سلدوز آمده‌اند، شرح حالشان در ردیف‌های آخر بیان گردید. طاهریه عموماً از اولاد مرحوم «آقا میر آقا» می‌باشند والد آن مرحوم از استر آباد «گرگان» به روستای «یادگارلو»ی سلدوز آمده است.
سلسله طاهریه از جهت خدمت به تشکیلات حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام موقعیت بالاتری را به خود اختصاص دادند. زمانی اگر دختری از آنان به عنوان عروس به آبادی دیگر می‌رفت، وجودش باعث تشکیل دسته سینه زنی در آنجا می‌گشت از این نظر خانواده بابرکتی بودند.
افراد نامی سادات طاهریه:
الف: آقا میر آقا: که یاد شد، همیشه در کنار روحانیون بود و در امور مذهبی سخت می‌کوشید در خانه اش مدام باز بود و علاوه بر موقعیت ساداتی در حل و فصل امور مردم نیز کارگشا و ساکن قریه راهدهنه بود.
ب: حاج میر حسین طاهری: ساکن قریه «کهریزک» و پدر شاخه‌ای از طاهریان بود، در فصل آخر که مجدداً از تاریخ سیاسی، اجتماعی قراپاپاق بحث خواهد شد از اقدامات وی سخن خواهد رفت.
ج: شهید میر عبدالله: باز شرح شهادت وی در فصل مذکور خواهد آمد.
د: آقا میر طاهر طاهری: پدر بزرگ آقای سید احمد طاهری.
هـ: حاج میر طالب (آقا میر طالب آقا) طاهری: وی در خدمت به تشکیلات امام حسین علیه السلام از جان و دل می‌کوشید، مقداری از ادبیات عرب را نیز خوانده بود و نسبت به سایر سادات اهل مطالعه و مردی با فرهنگ و بلند منش و در عصر خود نامی‌ترین سید سلدوز بود.
7ـ سادات غفاری:
خانواده حاج سید مرتضی غفاری از مردم افشار ارومیه بوده که بعدها به سلدوز و میان قراپاپاق آمده‌اند.
8ـ سادات صالحیه:
اولاد مرحوم «سید مهدی رکان الساداتی». رکان از آبادیهای اطراف امامزاده ارومیه است که «رکان السادات» نامیده می‌شود مرحوم میر مهدی از قریه مذکور به روستای عطا الله سلدوز می‌آید و پسر او «میر صالح» و پسر او نیز مرحوم آقا سید رضا صالحی والد حجة الاسلام آقای سید جعفر صالحی می‌باشد. مرحوم آقا سید رضا از محترمین سادات سلدوز و فردی با شخصیت و بزرگوار بود. قبلاً نیز در فصل روحانیت نامی از ایشان برده شد.
توضیح: هم اکنون در سلدوز خانواده‌های دیگری از سادات هستند که آنان نیز پس از سال مذکور به آنجا آمده‌اند.
9ـ سادات حسینیه:
اصل‌شان از همدان است مرحوم سید محمد معروف به «قلجلی سید» ـ سید شمشیر دار ـ همراه با پدرش از همدان به سلدوز می‌آید. با خانمی از سادات یادگارلو ازدواج می‌کند.
قبر قلجلی سید همراه پسرش سید رضا و دخترش سکینه خانم و نوه اش مرحوم سید عبدالله (پدر حجه الاسلام سید محمد حسنی) در قبرستان حاج فیروز بالای تپه حاج فیروز، است.
این خانواده از نظر نسب ساداتی و شجره انتسابی «حسینی» هستند لیکن در شناسنامه آقای سید محمد حسنی اشتباهی رخ داده و «حسنی» ثبت شده است.
قلجلی سید با اتکا به شجره مستند و حجت ارزشمندی که داشت فردی آزاده و پر دافعه بوده است و بهمین دلیل به «قلجلی» ملقب می‌شود. خاندان عباسی حاج فیروز از طرف مادر به وی منتسب هستند.
10ـ سادات گوزیرن:
محل سکونت اصلی‌شان قریه «گوزه گران» و امروز خانواده‌های متعددی از آنان در نقده و سلدوز هستند از مردان متشخص این خاندان «حاج میر آغا» است.
11ـ سادات یادگارلو:
خانوادهای از سادات در قریه یادگارلو بوده و هستند که من اطلاعات زیادی در مورد آنها ندارم نامی‌ترین شخصیت‌شان مرحوم «آقا میر حیدر» است که به کرامت معروف بوده است رؤسای ایل از اینکه مبادا آقا میر حیدر از آنها برنجد سخت پرهیز می‌کرده‌اند.
[1]. دورگه به معنی «دورگل: پاشو بیا» نام سه روستا در سلدوز است.
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد