غائله اسماعیل سیمیتقو

(قاچاقاچ ـ اسماعیل آغالیخ ـ اسماعیل آغا قاچاقاچی)

اسماعیل سیمیتقو ـ سیمتکو، سمکو، نیز ضبط شده ـ از سران ایل «شکاک» ساکن «چهریق» در غرب سلماس، نام پدرش «محمد آغا» و نام برادر بزرگش «جعفر آغا» بود، پدرش یکی دو بار یاغی شده بود، جعفر آغا نیز یک بار یاغی شد و سپس تسلیم گردید، در این ایام او را به دربار ولیعهد (محمد علی شاه) در تبریز احضار کردند مامور ابلاغ احضاریه «قرنی آغا مامش» و «خسرو خان قره پاپاق» بودند و این از عجایب حوادث است که بر سر قره پاپاق می‌آید، زیرا دربار تبریز به جای اینکه احضاریه را توسط حکومت ارومیه خصوصاً سلماس ارسال نماید، رئیس قاراپاپاق را به این ماجرا می‌کشاند. جعفر آغا برای حصول اطمینان، تامین می‌خواهد، می‌گوید: من به چه دلیل مطمئن شوم که ولیعهد حکم اعدام مرا نمی‌دهد؟ 

بهادری‌ های دیزمار و قره‌ پاپاق‌ های سولدوز

دیزمار در موقعیت جغرافیایی N3850 E4628 در استان آذربایجان شرقی واقع است. دیزمار ارسباران در چهارچوب شهرستان‌های جلفا،مرند،شبستر ،هریس،تبریز و ورزقان قرار دارد. دکتر یوسف دیزماری می نویسد:

بهادری‌های دیزمار آذربایجان شرقی و قره‌پاپاق های ساکن در منطقه سولدوز آذربایجان غربی، در اصل از یک ریشه‌اند و هر دوی آنها در زمان سلطنت فتحعلیشاه قاجار از ولایت عمدتاً مسلمان و شیعه نشین ایروان به ایران کوچ نموده‌اند.  

قره پاپاق ها براساس اسناد دولتی در سال ۱۹۲۷

این متن ترجمه ای است به فارسی  از کتاب ” ایران آذربایجانی تدقیق راپوری” که در سال ۱۹۲۷ میلادی توسط یک مامورنظامی کشور ترکیه  به ترکی عثمانی نوشته شده است.  این کتاب در سال ۱۹۲۷ میلادی در آنکارا به زبان ترکی و با الفبای عربی چاپ و با قید “محرمانه” در دسترس مقامات  قرار گرفته است. 

معماری، خانه سازی و دیوار دفاعی قاراپاپاق ها

قره پاپاق‌ها در ابتدای ورود به سولدوز خانه‌ها و اصطبل ها را خیلی کم عرض و در عین حال طولانی و دراز می‌ساختند. زیرا منطقه‌ بکر سولدوز فاقد درخت و چوب بود. موادی که در خانه سازی به کار می‌رفت عبارت بود از سه چیز: چم، گل رس و نی. چمن را بصورت بلوک های مکعب مستطیلی می‌بریدند و از گل رس برای ملاط استفاده می‌کردند. بسته‌های بلند نی را روی دیوار می‌چیدند و سر آنها را به یکدیگر تکیه می‌دادند و با طناب هائی از گیاه جگن محکم می‌بستند. بدین ترتیب یک سقف شیروانی شکل به وجود می‌آمد که پشت آن را کاه گل می‌کردند. 

طوله اتاقی

انس و الفت کوچ نشینان و عشایر قاراپاپاق تنها به توصیف و ستایش از حیوانات اهلی کال، جامیش و بز و گوسفند در قالب سروده های سایاچی و یئلی یئل محدود نمی شود. پس از اسکان قاراپاپاق در سولدوز و یکجانشینی در صد آبادی به اصطلاح امیرتومانی، اکنون قاراپاپاق ها خود در میان حیوانات خیمه عشایری برپا میکنند و اتاقی بنام « طوله اتاقی» ایجاد می کنند! ارابه های «کال آراباسی» و مسابقات و فستیوال « کال دویوشدورمسی» برگزار می کنند و در این میان « کال برنده» جایزه و مدال تفاخر ملی دریافت می کند! 

تراژدی قاچاقاچ قاراپاپاق

پس از یاغیگری سمیتقو و غارتگری اکراد، در فاجعه بزرگ قاچاقاچ جنازه پیر مردان و زنان سالخورده بر پهنه برف سرد، منظره غم انگیزی را به وجود آورده بود و خیلی از زنان ضعیف با طفلی شیر خواره در بغل، در آغوش برف جان سپرده بودند که صحنه درد و رنج را در مقابل دیدگان به نمایش می گذاشت. در این هنگام مشکل قره پاپاق خروج از سلدوز بود، پس از عبور از کوه بهراملو، از تعقیب اکراد می‌آسودند. 

غائله ارامنه و جیلو

روسها در جنگ جهانی اول ارومیه و سپس سلدوز را با تاخیر اشغال کردند، زیرا سلدوز قبلاً در اشغال عثمانی ها بود. روسها پس از آنکه خط آهن خود را از جلفا به تبریز و نیز از جلفا به بندر شرفخانه کشیدند، شبانه بندر حیدر آباد را گرفته و به عثمانیها حمله کردند، در پایان جنگ هنگامی که روسها ارومیه را تخلیه می‌کردند اسلحه و مهمات زیادی به ارامنه و جیلوها می‌دهند، حتی بندرهای غربی و جنوب غربی دریاچه از آنجمله بندر حیدر آباد را شبانه به آنان تحویل داده و می‌روند.  

گالری عکس محمد تقی افتخاری

گالری عکس مناظر سولدوز (4)

بزچلو، بوزچلو، بورچالی در دانشنامه جهان اسلام

بوزچلّو، بزچلّو

بوزچلّو (بزچلّو) ، از طوایف ترک زبان و شیعه مذهبِ عراقِ عجم که گروههایی از آنان از قرن یازدهم به نواحی آذربایجان انتقال یافته اند. 

غائله اسماعیل آغا سمیتقو

قاچاقاچ ـ اسماعیل آغالیق ـ اسماعیل آغا قاچاقاچی

اسماعیل سیمیتقو ـ سیمتکو، سمکو، نیز ضبط شده ـ از سران ایل «شکاک» ساکن «چهریق» در غرب سلماس، نام پدرش «محمد آغا» و نام برادر بزرگش «جعفر آغا» بود، پدرش یکی دو بار یاغی شده بود، جعفر آغا نیز یک بار یاغی شد و سپس تسلیم گردید ...

قاراپاپاق، سولدوز، نقده و طرح هلال آمریکا

قاراپاپاق، سولدوز، نقده

و طرح هلال آمریکا

حزب دمکرات کردستان ایران به رهبری مصطفی هجری در مرکز اقلیم کردستان عراق و شهر اربیل فعالیت می کند. این حزب نخست با شعار"خودمختاری برای کردستان" به فعالیت پرداخت ،اما هم اکنون شعار "فدرالیسم برای ایران" سر می‌دهد!  تمامی این تلاش ها در راستای تحقق طرح هلال آمریکاست، که در این میان محال سولدوز و شهر شیعه نشین نقده مانع عظیمی در تحقق طرح هلال آمریکا و تجزیه طلبان پان کردیسم می باشد. موقعیت خاص جغرافی منطقه سلدوز و شرایط خاص شهر مرزی نقده همیشه در امور بین المللی مسئله ساز بوده است...

تاریخچه سولدوز

 

 

منطقه سولودوز (به جز بخش دشت ماهور) در قرن نهم قبل از میلاد در زیر آب دریاچه ارومیه مدفون بوده است. آشنایان به منطقه، می‌دانند امروز کوه «بوغاداغی» در اثر عقب نشینی آب به تدریج از دریاچه خارج شده و نیزارهای وسیع اطرافش را فرا گرفته. کوه مذکور ابتدا در داخل دریاچه و در محاذی و هم ردیف جزیره‌های «ائششک داغی» و «قویون داغی» بوده است، ائششک، قویون، بوغا. و بوغا به معنای گاو نر جوان است. 

وزیر مختار فرانسه «اوژن اوبن» در میان قاراپاپاق

«اوژن اوبن» سفیر فرانسه در کتاب «ایران امروز 1907 ـ 1906»[1] می‌نویسد: «بعد از عبور از تنگه «کمرقادا»[2] (کمر سنگها) و روستای «شیخ احمد»، منطقه سلدوز آغاز می‌گردد. کمی پایین‌تر، برکه مدوری قراردارد که از حرارت تابش آفتاب تابستان خشک شده است. مالک این روستا، اسدخان[3] «سرهنگ»، به همراه سوارانش، تا گردنه به پیشواز ما آمده است. او با اشاره، زمین‌های روستایش را نشان داده و با تعظیم غرائی می‌گوید: «تمامی این روستا به جنابعالی تعلق دارد و اینجانب شش دانگ آن را به رسم «پیشکش» حضور مبارک تقدیم می‌کنم. 

حیدر خان حاکم در سولدوز

 حیدر خان حاکم

 

از چپ به راست : 1- حیدر خان حاکم2- حاج نجفقلی خان امیرتومان  

با صدور سند فوق هر دو سمت نجفقلی خان یعنی ریاست ایل و فرماندهی نظامیان تثبیت می‌شود یعنی دو سمت در هم ادغام می‌شود، لیکن سمت اجرایی «امور داخله ـ امور اداری و نظارت بر امور اقتصادی و حقوقی» که اصطلاحاً «حکومت» می‌گفتند و مسئول آن، «حاکم» نامیده می‌شد به عنوان پست جدید در نظر گرفته شده و از مرکز به همه ایالات اعلام گردید. مسئولان پست جدید در تبریز، ارومیه و... انتخاب شدند. سران ایل در حضور نجفقلی خان جمع گشتند تا برای اشغال پست جدید به بحث رقیبانه بپردازند. 

قاراپاپاق در جنگ هرات

قاراپاپاق در جنگ هرات

 

نقی خان نتوانسته در خارج از منطقه جنوب غربی دریاچه ارومیه در جنگ‌ها شرکت کند او موظف به حفظ مرز با همکاری مامش بوده است اما پسرش مهدی خان علاوه بر مرزداری ـ که قلعه‌ای بنام «مهدی آباد» در مرز بنا کرده بود و دائماً دویست سرباز مسلح قره پاپاق در آنجا حضور داشته‌اند و علاوه بر نگهبانی مرز به مسائل حقوقی ییلاق و قشلاق عشایر نیز رسیدگی می‌کرد^[1] قلعه مذکور در غائله شیخ عبید ویران شد ـ در جنگ‌های دور دست نیز شرکت می‌جسته.