کشاورزی در سولدوز

قاراپاپاق ها پس از گذشت چندین سال از آمدن به سلدوز با احیای اراضی بیشتر، به کشاورزان سخت کوش تبدیل شدند. ابتدا در موطن‌شان از درخت و تاکستان خبری نبود، بطوری که در اول ورود ساقه‌های کلفت و بلند نی را به اندازه «یک بغل» با هم می‌بستند و «باغ» می‌نامیدند و با آنها سقف می‌ساختند. آنان ناچار بودند خانه‌ها و اصطبل ها را کم عرض و در حدود 5/2 متر بسازند، انتهای باغها را بر روی دیوار و سر آنها را به هم تکیه داده و با «جگن» می‌بستند آنگاه کاه و گل می‌کردند بدین ترتیب سقفها در آن زمان شکل شیروانی داشته است. 

اوژن اوبن سفیر فرانسه در میان قاراپاپاق

اوژن اوبن در کتاب «ایران امروز سال ۱۹۰۶ میلادی می‌نویسد: «بعد از عبور از تنگه «کمرقایا» و روستای «شیخ احمد»، منطقه سلدوز آغاز می‌گردد. کمی پایین‌تر، برکه مدوری قراردارد که از حرارت تابش آفتاب تابستان خشک شده است. مالک این روستا، اسدخان سرهنگ، [پدر مرحوم قلی‌خان سارال چیانه، ساکن عجملو] به همراه سوارانش، تا گردنه به پیشواز ما آمده است. او با اشاره، زمین‌های روستایش را نشان داده و می‌گوید: تمامی این روستا به جنابعالی تعلق دارد و اینجانب شش دانگ آن را به رسم «پیشکش» حضور مبارک تقدیم می‌کنم.   

مرزداران غیور قاراپاپاق در غائله میر رواندوز

پس از ورود ایل قارا‌پاپاق به سلدوز «میررواندوز» که پانزده سال پیش کارگزاران افشار را در سلدوز غارت کرده بود به فکر حمله به ایل جدید می‌افتد، نقی خان مراتب را به اطلاع نایب السلطنه می‌رساند. به دستور وی دو فوج سوار با چهار اراده توپ از ارومیه اعزام و در اختیار نقی خان قرار می‌گیرد، قره پاپاق آماده جنگ می‌شود، میر رواندوز از آمادگی آنان خبردار شده و نیروهایش را که از قبایل مختلف کرد از جمله رواندوز و منگور جمع کرده بود مرخص نموده و به رواندوز مراجعت می‌کند.   [تاریخ ایل قاراپاپاق، به کوشش مهدی رضوی]

تاریخ سیاسی و اجتماعی ایل قاراپاپاق

از اواسط دوران صفویه که سیاست اسکان ایلات در متن سیاست عمومی دولت‌های مرکزی قرار گرفت، معیار دیگری به نام «آبادی» و «قریه» در عنوان خانها و رؤسای ایلات ظاهر گردید و هر رئیس ایلی که اتباعش یکصد روستا یا بیشتر را تشکیل می‌دادند، به لقب «امیر تومان» نیز نایل می‌شدند. به طور مشخص می‌دانیم که سازمان ایل قره پاپاق تا زمان وفات نقی خان بزچلو (رئیسی که ایل را به سلدوز آورد) همان سازمان مذکور در فوق بود. پس از چند سال از وفات او در سازمان اداره ایل تغییراتی رخ داد، این تغییرات کپی و برگردانی بود از تغییراتی که در دربار رخ می‌داد. 

طوله اتاقی

انس و الفت کوچ نشینان و عشایر قاراپاپاق تنها به توصیف و ستایش از حیوانات اهلی کال، جامیش و بز و گوسفند در قالب سروده های سایاچی و یئلی یئل محدود نمی شود. پس از اسکان قاراپاپاق در سولدوز و یکجانشینی در صد آبادی به اصطلاح امیرتومانی، اکنون قاراپاپاق ها خود در میان حیوانات خیمه عشایری برپا میکنند و اتاقی بنام « طوله اتاقی» ایجاد می کنند! ارابه های «کال آراباسی» و مسابقات و فستیوال « کال دویوشدورمسی» برگزار می کنند و در این میان « کال برنده» جایزه و مدال تفاخر ملی دریافت می کند! 

سروده های فولکلوریک یرلی یلی

در ادبیات شفاهی قاراپاپاق ها، یئلی یئل همان یئرلی یئری هست که در اشعار مولانا و دیوان شمس تبریزی آمده است:

ساقی بنوش آن جام می یرلی یلی یرلی یلی

مطرب بگو بآواز نی یرلی یلی یرلی یلی

باد صبا برخاسته روی زمین آراسته

بلبل چمن پیراسته یرلی یلی یرلی یلی

که البته نگارش صحیح ترکی آن یئرلی یئری است.

یئر به معنی زمین و جایگاه است. یئرلی نیز به معنی جایگاه، مکان و روش درست و ارزشمند است.

 یئرلی یئری نیز به معنای در جایگاه و منش اصلی، درست و ارزشمند قرار گرفته و حرکت کن.

بنابر این یئلی یئل، یا همان یئرلی یئری در ادبیات شفاهی و فولکلوریک آذربایجان: ترنم، سروده و آهنگی محبت آمیز و گاهی حزین که در انس و الفت انسان و در هنگام ارتباط و کار کشاورزی با دام های اهلی خصوصا در شخم زنی با کال جوتو خوانده می شود.

سروده هایی محبت آمیز از این دست که حیوان را به رامش و منش درست در جایگاه طبیعی فرا‌ میخواند.

چه در هنگام شیردوشی، شخم زنی، ارابه کشی، خوشه چینی و یا خرمن کوبی و .‌‌..

آهنگ یئرلی یئری شاید همانند سروده های سایا‌چی  و بازمانده‌ سرود‌های مقدسی ا‌ست که مردم عهد ‌شامان (شمن) در ستایش یاوران  بزرگ حیات شان، یعنی حیوانات اهلی، خورشید، کوه، زمین، آب، باران، ستارگان، گیاهان و مانند آن سروده‌اند.‌ این سرود‌ها عموماً در سینه‌های سایاچی ها محفوظ است.‌ ( و تا همین اواخر در میان قاراپاپاق برخی با ذائقه هنری و آوازی خوش در سروده های  یئلی یئل و ستایش کال و گاومیش مشهور و زبانزد بودند). 

تراژدی قاچاقاچ قاراپاپاق

پس از یاغیگری سمیتقو و غارتگری اکراد، در فاجعه بزرگ قاچاقاچ جنازه پیر مردان و زنان سالخورده بر پهنه برف سرد، منظره غم انگیزی را به وجود آورده بود و خیلی از زنان ضعیف با طفلی شیر خواره در بغل، در آغوش برف جان سپرده بودند که صحنه درد و رنج را در مقابل دیدگان به نمایش می گذاشت. در این هنگام مشکل قره پاپاق خروج از سلدوز بود، پس از عبور از کوه بهراملو، از تعقیب اکراد می‌آسودند. 

یاغیگری اسماعیل سمیتقو و تاراج سولدوز

تصویری از مهاجمان کرد به سرکردگی «اسماعیل سمیتقو» که در سال 1299 شمسی به سولدوز یورش آورد.  در پی یاغیگری اسماعیل سیمیتقو و غارتگری اکراد،  سولدوز تبدیل به ویرانه شد و همین مسله باعث آواره شدن قاراپاپاق گردید که از آن با عنوان فاجعه بزرگ «قاچاقاچ» یاد می شود. قاراپاپاق ها پس از سه سال هجران و آوارگی در غربت  به موطن خود سولدوز باز گشتند. 

غائله ارامنه و جیلو

روسها در جنگ جهانی اول ارومیه و سپس سلدوز را با تاخیر اشغال کردند، زیرا سلدوز قبلاً در اشغال عثمانی ها بود. روسها پس از آنکه خط آهن خود را از جلفا به تبریز و نیز از جلفا به بندر شرفخانه کشیدند، شبانه بندر حیدر آباد را گرفته و به عثمانیها حمله کردند، در پایان جنگ هنگامی که روسها ارومیه را تخلیه می‌کردند اسلحه و مهمات زیادی به ارامنه و جیلوها می‌دهند، حتی بندرهای غربی و جنوب غربی دریاچه از آنجمله بندر حیدر آباد را شبانه به آنان تحویل داده و می‌روند.  

پل‌های گادار چایی

دورنمای پل راهدهنه و آقابگلو

اولین پل در روستای راهدهنه که در حدود سال 1284 شمسی توسط «کاظم بیگ» از ثروت شخصی وی ساخته شده روزگاری معبر کاروانهای تجاری از همدان تا نخجوان بوده است. 

بزرگداشت آیت الله محمد امین رضوی سلدوزی

همایش و نکوداشت آیت الله محمد امین رضوی سلدوزی به همت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نقده و دانشگاه آزاد اسلامی نقده و اداره امور کتابخانه های عمومی نقده با محورهای؛ سیره عملی، اندیشه ها، افکار و روش شناسی ایشان در روز پنج شنبه 28 بهمن ماه سال ۱۳۹۵ در سالن شهید علی علمی دانشگاه آزاد اسلامی نقده برگزار شد. 

قاراپاپاق در آواجیق و گلوگاه مازندران

شهرستان گلوگاه در شرقی‌ترین نقطه استان مازندران هم مرز با استان گلستان و تا حدی از سمت جنوب نیز با استان سمنان واقع شده است. این منطقه در جنوب شرقی دریای مازندران و شمال خطالراس شمالی‌ترین رشته کوه البرز یعنی (جهان مورا) و در شرق شهرستان بهشهر و غرب استان گلستان واقع شده است. 

طرح هلال آمریکا در منطقه استراتژیکی سولدوز

کلیات طرح هلال که گاهی هلال سبز نامیده می‌شد بدین شرح بود: مدیترانه، لبنان آزاد، کردستان آزاد، و خلیج فارس.

این حصاری بود که اولاً مانند سدی در پیش روی شوروی کشیده می‌شد تا کمونیست‌های تزار اندیش، برای عملی کردن «وصیت پطر کبیر» نتوانند در زمین و خشکی به طرف آبهای گرم پیشروی کنند. ثانیاً در فاصله عراق و شوروی علاوه بر ایران و ترکیه کشور سومی بنام کردستان حضور داشته باشد که اصطلاح «یک قدم» به اصطلاح «دو قدم» تا آبهای گرم تبدیل شود و شورویها نتوانند سخن همیشگی خود «ما تا آبهای گرم فقط یک قدم فاصله داریم» را تکرار کنند. ثالثاً این طرح می‌توانست سوریه را بیش از پیش قابل کنترل کند. 

نمایشگاه اسناد و عکس های تاریخی ایل قارا پاپاق

نمایشگاه اسناد و عکس های تاریخی ایل قارا پاپاق نقده با هدف معرفی ایل قره پاپاق در ارومیه در سال ۱۳۹۵ گشایش یافت. در این نمایشگاه به همت آقای دکتر مسعود خسروی 35 عکس از ایل قارا پاپاق و اسناد تاریخی مربوط به این ایل از قبیل عهدنامه و تبریک نامه ها در معرض دید علاقمندان گذاشته شد.  

اولین مدارس سولدوز

​

دبیران و دانش آموزان دبستان شاهپور راهدانه در سال 1325

  اولین مدرسه به شیوه نوین در سال 1305 در روستای رخدهنه افتتاح شد. ساختمان این مدرسه آماده نبود و خوانین هم جهت راه اندازی آن همکاری نمی کردند.  به ناچار  کلاس های این مدرسه در شبستان مسجد جامع راهدانه (که در آن زمان بهترین و بزرگترین مسجد و شاید بنای منطقه بود و از آجر پخته هم در ساخت ان استفاده شده بود و موقوفه پری خانم سولدوز - سرهنگی بود) تشکیل میشد.  این مسجد چند سال پیش تخریب شده و نوسازی گردید.