طوله اتاقی

انس و الفت کوچ نشینان و عشایر قاراپاپاق تنها به توصیف و ستایش از حیوانات اهلی کال، جامیش و بز و گوسفند در قالب سروده های سایاچی و یئلی یئل محدود نمی شود. پس از اسکان قاراپاپاق در سولدوز و یکجانشینی در صد آبادی به اصطلاح امیرتومانی، اکنون قاراپاپاق ها خود در میان حیوانات خیمه عشایری برپا میکنند و اتاقی بنام « طوله اتاقی» ایجاد می کنند! ارابه های «کال آراباسی» و مسابقات و فستیوال « کال دویوشدورمسی» برگزار می کنند و در این میان « کال برنده» جایزه و مدال تفاخر ملی دریافت می کند! 

سروده های فولکلوریک یرلی یلی

در ادبیات شفاهی قاراپاپاق ها، یئلی یئل همان یئرلی یئری هست که در اشعار مولانا و دیوان شمس تبریزی آمده است:

ساقی بنوش آن جام می یرلی یلی یرلی یلی

مطرب بگو بآواز نی یرلی یلی یرلی یلی

باد صبا برخاسته روی زمین آراسته

بلبل چمن پیراسته یرلی یلی یرلی یلی

که البته نگارش صحیح ترکی آن یئرلی یئری است.

یئر به معنی زمین و جایگاه است. یئرلی نیز به معنی جایگاه، مکان و روش درست و ارزشمند است.

 یئرلی یئری نیز به معنای در جایگاه و منش اصلی، درست و ارزشمند قرار گرفته و حرکت کن.

بنابر این یئلی یئل، یا همان یئرلی یئری در ادبیات شفاهی و فولکلوریک آذربایجان: ترنم، سروده و آهنگی محبت آمیز و گاهی حزین که در انس و الفت انسان و در هنگام ارتباط و کار کشاورزی با دام های اهلی خصوصا در شخم زنی با کال جوتو خوانده می شود.

سروده هایی محبت آمیز از این دست که حیوان را به رامش و منش درست در جایگاه طبیعی فرا‌ میخواند.

چه در هنگام شیردوشی، شخم زنی، ارابه کشی، خوشه چینی و یا خرمن کوبی و .‌‌..

آهنگ یئرلی یئری شاید همانند سروده های سایا‌چی  و بازمانده‌ سرود‌های مقدسی ا‌ست که مردم عهد ‌شامان (شمن) در ستایش یاوران  بزرگ حیات شان، یعنی حیوانات اهلی، خورشید، کوه، زمین، آب، باران، ستارگان، گیاهان و مانند آن سروده‌اند.‌ این سرود‌ها عموماً در سینه‌های سایاچی ها محفوظ است.‌ ( و تا همین اواخر در میان قاراپاپاق برخی با ذائقه هنری و آوازی خوش در سروده های  یئلی یئل و ستایش کال و گاومیش مشهور و زبانزد بودند). 

تراژدی قاچاقاچ قاراپاپاق

پس از یاغیگری سمیتقو و غارتگری اکراد، در فاجعه بزرگ قاچاقاچ جنازه پیر مردان و زنان سالخورده بر پهنه برف سرد، منظره غم انگیزی را به وجود آورده بود و خیلی از زنان ضعیف با طفلی شیر خواره در بغل، در آغوش برف جان سپرده بودند که صحنه درد و رنج را در مقابل دیدگان به نمایش می گذاشت. در این هنگام مشکل قره پاپاق خروج از سلدوز بود، پس از عبور از کوه بهراملو، از تعقیب اکراد می‌آسودند. 

یاغیگری اسماعیل سمیتقو و تاراج سولدوز

تصویری از مهاجمان کرد به سرکردگی «اسماعیل سمیتقو» که در سال 1299 شمسی به سولدوز یورش آورد.  در پی یاغیگری اسماعیل سیمیتقو و غارتگری اکراد،  سولدوز تبدیل به ویرانه شد و همین مسله باعث آواره شدن قاراپاپاق گردید که از آن با عنوان فاجعه بزرگ «قاچاقاچ» یاد می شود. قاراپاپاق ها پس از سه سال هجران و آوارگی در غربت  به موطن خود سولدوز باز گشتند. 

غائله ارامنه و جیلو

روسها در جنگ جهانی اول ارومیه و سپس سلدوز را با تاخیر اشغال کردند، زیرا سلدوز قبلاً در اشغال عثمانی ها بود. روسها پس از آنکه خط آهن خود را از جلفا به تبریز و نیز از جلفا به بندر شرفخانه کشیدند، شبانه بندر حیدر آباد را گرفته و به عثمانیها حمله کردند، در پایان جنگ هنگامی که روسها ارومیه را تخلیه می‌کردند اسلحه و مهمات زیادی به ارامنه و جیلوها می‌دهند، حتی بندرهای غربی و جنوب غربی دریاچه از آنجمله بندر حیدر آباد را شبانه به آنان تحویل داده و می‌روند.  

پل‌های گادار چایی

دورنمای پل راهدهنه و آقابگلو

اولین پل در روستای راهدهنه که در حدود سال 1284 شمسی توسط «کاظم بیگ» از ثروت شخصی وی ساخته شده روزگاری معبر کاروانهای تجاری از همدان تا نخجوان بوده است. 

بزرگداشت آیت الله محمد امین رضوی سلدوزی

همایش و نکوداشت آیت الله محمد امین رضوی سلدوزی به همت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نقده و دانشگاه آزاد اسلامی نقده و اداره امور کتابخانه های عمومی نقده با محورهای؛ سیره عملی، اندیشه ها، افکار و روش شناسی ایشان در روز پنج شنبه 28 بهمن ماه سال ۱۳۹۵ در سالن شهید علی علمی دانشگاه آزاد اسلامی نقده برگزار شد. 

قاراپاپاق در آواجیق و گلوگاه مازندران

شهرستان گلوگاه در شرقی‌ترین نقطه استان مازندران هم مرز با استان گلستان و تا حدی از سمت جنوب نیز با استان سمنان واقع شده است. این منطقه در جنوب شرقی دریای مازندران و شمال خطالراس شمالی‌ترین رشته کوه البرز یعنی (جهان مورا) و در شرق شهرستان بهشهر و غرب استان گلستان واقع شده است. 

طرح هلال آمریکا در منطقه استراتژیکی سولدوز

کلیات طرح هلال که گاهی هلال سبز نامیده می‌شد بدین شرح بود: مدیترانه، لبنان آزاد، کردستان آزاد، و خلیج فارس.

این حصاری بود که اولاً مانند سدی در پیش روی شوروی کشیده می‌شد تا کمونیست‌های تزار اندیش، برای عملی کردن «وصیت پطر کبیر» نتوانند در زمین و خشکی به طرف آبهای گرم پیشروی کنند. ثانیاً در فاصله عراق و شوروی علاوه بر ایران و ترکیه کشور سومی بنام کردستان حضور داشته باشد که اصطلاح «یک قدم» به اصطلاح «دو قدم» تا آبهای گرم تبدیل شود و شورویها نتوانند سخن همیشگی خود «ما تا آبهای گرم فقط یک قدم فاصله داریم» را تکرار کنند. ثالثاً این طرح می‌توانست سوریه را بیش از پیش قابل کنترل کند. 

نمایشگاه اسناد و عکس های تاریخی ایل قارا پاپاق

نمایشگاه اسناد و عکس های تاریخی ایل قارا پاپاق نقده با هدف معرفی ایل قره پاپاق در ارومیه در سال ۱۳۹۵ گشایش یافت. در این نمایشگاه به همت آقای دکتر مسعود خسروی 35 عکس از ایل قارا پاپاق و اسناد تاریخی مربوط به این ایل از قبیل عهدنامه و تبریک نامه ها در معرض دید علاقمندان گذاشته شد.  

اولین مدارس سولدوز

​

دبیران و دانش آموزان دبستان شاهپور راهدانه در سال 1325

  اولین مدرسه به شیوه نوین در سال 1305 در روستای رخدهنه افتتاح شد. ساختمان این مدرسه آماده نبود و خوانین هم جهت راه اندازی آن همکاری نمی کردند.  به ناچار  کلاس های این مدرسه در شبستان مسجد جامع راهدانه (که در آن زمان بهترین و بزرگترین مسجد و شاید بنای منطقه بود و از آجر پخته هم در ساخت ان استفاده شده بود و موقوفه پری خانم سولدوز - سرهنگی بود) تشکیل میشد.  این مسجد چند سال پیش تخریب شده و نوسازی گردید. 

اولین پزشکان سولدوز

ساختمان شیروخورشید اسبق سولدوز در نقده

به دستور سپهبد شاه بختی بیمارستانی در این شهر (در محل بیمارستان فعلی واقع در خیابان امام(ره) که زمین آن را شادروان قلی خان بوزچلو بطور رایگان اهدا کرده بود) به سبک معماری قدیم و به صورت زیبایی احداث گردید. 

پوشش قاراپاپاق قادینلاری

آراشقین: برک یا پاپاق استوانه‌ ای گاهی به شکل ساده و گاهی هم با سکه‌ها یا پولک‌هایی خاص تزئین می‌شد. البته در خانواده‌های اشرافی و ثروتمند، بیشتر لباس‌ها از جمله آراشقین و جلیقه با سکه تزئین می‌گردید. 

سولدوز دهلیز جنگی

​

موقعیت استراتژیکی سلدوز به دلیل این که مانند دالانی میان ارتفاعات مرزی و دریاچه است (و نقطه اتصال خاک اصلی عثمانلو و خاک فرعی آنها ـ عراق ـ بود و همین امروز نیز نقطه اتصال مرز سه کشور است) در طول تاریخ در نظر ارباب سیاست اهمیت آن را سخت بالا برده است. هنگامی که «بیگم خاتون» همسر شاه اسماعیل از اسارت عثمانی‌ها فرار می‌کند و چون مناطق خوی، گونی «شبستر و تسوج» و تبریز در اشغال سلطان سلیم بود، او از کنار باتلاقهای سلدوز گذشته و هنگامی که سلطان سلیم در شمال سهند جشن پیروزی گرفته بود خاتون بیگم جنوب سهند را در زیر پنجه‌های اسبش در نوردید و در نزدیک همدان (درگزین) خودش را به اردوی شاه رسانید. 

قره پاپاق، قاراپاپاق، سولدوز، و سلدوز در اسناد تاریخی

واژه قره پاپاق، قاراپاپاق، سولدوز، و سلدوز در کتاب ها و اسناد تاریخی

فیش برداری برای مطالعه و تحقیق پژوهشگران